Podczas trzeciego dnia obrad plenarnych Sejmu RP (27 września) włocławski poseł Lewicy Piotr Kowal przedstawił stanowisko Klubu Parlamentarnego Lewicy do projektu ustawy w sprawie finansowania samorządów terytorialnych.
„– W imieniu Klubu Parlamentarnego Lewicy mam dzisiaj zaszczyt zaprezentować stanowisko naszego środowiska wobec rządowego projektu ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Dziś kolejny raz procedujemy nad ustawą, której zakres jest przedmiotem zainteresowania wszystkich szczebli polskiego samorządu.
Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego stanowi bowiem nowy fundament samodzielności lokalnych wspólnot. Lewica wspiera prace nad tym projektem ustawy, ponieważ odpowiada on naszemu przekonaniu, że samorządność to przede wszystkim decydowanie o sobie, zwiększenie niezależności i transparentność, a nie uzależnienie, jak to miało miejsce za rządów naszych poprzedników. Ta ustawa to wprowadza. To po prostu krok w stronę normalnego, lepszego państwa.
Przekazanie większej autonomii finansowej lokalnym jednostkom pozwoli na lepsze dostosowanie działań do specyfiki i potrzeb mieszkańców, co jest jednym z filarów zasady subsydiarności, bo to samorządy najlepiej wiedzą, w co powinny inwestować, aby poprawić jakość życia lokalnej społeczności, a ta ustawa daje im te narzędzia. Te narzędzia to przede wszystkim stabilne, własne dochody, których przez lata brakowało.
Ustawa o jednostkach samorządu terytorialnego ma na celu dostosowanie systemu dochodów do rzeczywistych potrzeb tych mieszkańców, co pozwoli na lepsze gospodarowanie środkami publicznymi. Mamy nadzieję, że propozycje zawarte w tej ustawie będą odpowiadać faktycznie realnym potrzebom naszych samorządów, że zmiany zapewnią większą elastyczność w zarządzaniu swoimi budżetami, co z kolei przełoży się na skuteczniejsze realizowanie lokalnych inwestycji zaspokajających potrzeby mieszkańców. Równie ważne, co omówienie tej ustawy, jest to, aby powiedzieć o liczbach, które najlepiej obrazują fakt istotności tej ustawy względem jeszcze obowiązującej ustawy.
Dzisiaj mówimy o dodatkowych miliardach jeszcze w tym roku, dodatkowych niemal 25 mld zł w roku kolejnym, a w konsekwencji kolejnych 10 lat o 350 mld zł. To są realne, a nie tekturowe pieniądze, które wpłyną do wszystkich szczebli jednostek samorządu terytorialnego.
Kolejnym ważnym elementem tej ustawy jest wprowadzenie nowych mechanizmów zwiększających przejrzystość i rozliczalność działań samorządów. Dzięki usprawnionym procedurom kontrolnym obywatele zyskają większy wgląd w to, jak ich władze lokalne gospodarują środkami publicznymi. To kluczowy krok w kierunku budowania zaufania i współpracy między mieszkańcami a samorządami.
Szanowni Państwo! Choć ta ustawa przynosi wiele korzyści, to nie możemy zapominać o wyzwaniach, które wciąż wymagają rozwiązania. Jednym z najważniejszych problemów jest finansowanie oświaty. Problem znają wszyscy samorządowcy. Od lat samorządy zmagają się z niedoborami w subwencjach oświatowych, co zmusza je do przesuwania środków z innych obszarów. To ogranicza ich możliwości inwestycyjne, szczególnie w mniejszych jednostkach.
Ustawa o dochodach JST jest krokiem naprzód, ale są potrzebne dalsze prace w tym obszarze i poprawki szczególnie odnośnie do edukacji. Cieszy ta informacja, która padła na posiedzeniu połączonych komisji samorządu terytorialnego i finansów publicznych, że za chwileczkę również do tego dojdziemy.
Szanowni Państwo! Jeżeli chodzi o naszą wątpliwość odnośnie do tej ustawy, którą zweryfikuje rzeczywistość, to wprowadzenie nieco nierównego wskaźnika udziału w dochodach gmin, powiatów względem miast na prawach powiatu. Takie zróżnicowanie budzi wątpliwości, ponieważ może prowadzić do nierównego traktowania różnych jednostek samorządu terytorialnego.
Mimo że czasu na prace parlamentarne nie było zbyt wiele, to zdajemy sobie sprawę z pilności procedowania tej ustawy. Aby jednostki samorządu terytorialnego mogły przygotować swoje budżety na przyszły rok i wprowadzić niezbędne zmiany, cały proces legislacyjny musi zakończyć się do 15 listopada. Jakiekolwiek opóźnienia mogłyby zaburzyć planowanie finansów samorządowych, co negatywnie wpłynęłoby na ich funkcjonowanie, infrastrukturę czy rozwój lokalny.
W tym miejscu, korzystając z obecności pani minister, realizując szereg pytań ze strony samorządowców, mam prośbę o taką publiczną deklarację, kiedy wpłynie ta kroplówka, o której mówił mój przedmówca, bo to bardzo istotna informacja.
Zwracam się również z prośbą o publiczną deklarację co do przedłużenia złagodzenia reguły wydatkowej, bo to ważne w kontekście planowania przyszłych inwestycji.
Szanowni Państwo! Konkludując, Lewica popiera tę ustawę, choć jak już wspomnieliśmy, nie jest jeszcze całkowicie wolna od wątpliwości. Popiera to dlatego, że to przede wszystkim kierunkowo stanowi nowy fundament dla funkcjonowania polskich samorządów, fundament, którego tak oczekiwaliśmy. Wierzymy, że silne samorządy są fundamentem demokratycznego państwa, a ustawa daje im narzędzia, które pozwolą lepiej zarządzać lokalnymi wspólnotami. Jestem przekonany, że rok 2025, a tak naprawdę 2026, pokaże, że mieliśmy rację, pracując nad tą ustawą i wspierając rządowy projekt. Dziękuję państwu. (Oklaski)
orka2.sejm.gov.pl
18. sesja Sejmu RP, 27 września 2024 r.